Mε αφορμή μια Erasmus+ group mobility στο πλαίσιο του σχεδίου 2024-1-EL01-KA121-SCH-000217815, βρεθήκαμε στην καρδιά της Ολλανδίας, κοντά στην Ουτρέχτη, με προορισμό το Houten, μια πόλη-πρότυπο για τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη και τη φιλικότητα προς το ποδήλατο. Μέσα σε αυτή τη σύγχρονη πόλη, ξεχωρίζει το Castellum, μια συνοικία-στολίδι που φέρνει στη βόρεια Ευρώπη την αίσθηση ενός μεσογειακού χωριού.
Τα ήρεμα χρώματα της επίστρωσης των πεζόδρομων, τα τσιμεντένια παγκάκια και οι γκρι κολόνες φωτισμού, οι τολμηρές αποχρώσεις των προσόψεων, οι απαλά επικλινείς στέγες και η σχεδόν παντελής απουσία αυτοκινήτων δημιουργούν μια μοναδική εμπειρία — μια γαλήνια καθημερινότητα, χτισμένη γύρω από τον άνθρωπο και όχι γύρω από το όχημα. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της συνοικίας είναι η απουσία υψομετρικών διαφορών, στοιχείο που ενισχύει την αίσθηση της ενότητας στον αστικό ιστό. Το Castellum είναι ένας τόπος ζωντανός, με περίπου οκτακόσιες κατοικίες, όπου οι κάτοικοι απολαμβάνουν μια μεσογειακή ατμόσφαιρα σε περιβάλλον φυσικό και ανθρώπινο, σαν ένα κάστρο πάνω στο νερό. Από τη μία πλευρά, υδάτινα στοιχεία το περιβάλλουν, ενώ από την άλλη, ήπιες κλίσεις οδηγούν σε πράσινες περιοχές.
Το Houten, είναι διεθνώς αναγνωρισμένο για τον αστικό του σχεδιασμό, ως πόλη-πρότυπο για την ποδηλατική μετακίνηση. Χάρη στη δομή της πόλης, οι κάτοικοι ενθαρρύνονται να μετακινούνται με ποδήλατο και τρένο. Από τα πιο χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Houten είναι η εύκολη πρόσβαση στον σιδηροδρομικό σταθμό, οι πράσινες και υδάτινες ζώνες που διατρέχουν ολόκληρη την πόλη, τα πολυάριθμα γήπεδα ποδοσφαίρου και μπάσκετ, η υψηλής ποιότητας στέγαση για διάφορες κοινωνικές ομάδες και οι φιλικές προς τα παιδιά ποδηλατικές διαδρομές. Δικαίως συγκαταλέγεται στις πιο ασφαλείς πόλεις της Ολλανδίας. Οι ποδηλάτες και τα αυτοκίνητα μπορούν να κινούνται χωρίς να συναντιούνται: ένα εκτενές δίκτυο ποδηλατοδρόμων συνδέει τις διαφορετικές συνοικίες της πόλης, ενώ τα αυτοκίνητα είναι υποχρεωμένα να χρησιμοποιούν τον περιφερειακό δακτύλιο για να μεταβούν από τη μία περιοχή στην άλλη.
Η επίσκεψη στο Houten Castellum ήταν μια επιβεβαίωση πως ο αστικός σχεδιασμός μπορεί να είναι ανθρώπινος, φιλικός προς το περιβάλλον και εμπνευσμένος. Είναι ένα μικρό μεσογειακό θαύμα στο βόρειο γεωγραφικό πλάτος.
Μέσα σ΄αυτή την πόλη πρότυπο υπάρχει κάτι ακόμη πιο εντυπωσιακό! Ένα πρωτοποριακό παράδειγμα βιώσιμης αστικής ανάπτυξης, το Ecowijk Mandora. Αποτελείται από 36 ενεργειακά αποδοτικά σπίτια, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι χωρίς σύνδεση με το φυσικό αέριο και λειτουργούν με αντλίες θερμότητας και φωτοβολταϊκά πάνελ.
Η γειτονιά έχει σχεδιαστεί ώστε να λειτουργεί εξ ολοκλήρου με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, διαθέτει κοινοτικό οικολογικό κήπο, που συντηρείται συλλογικά από τους κατοίκους. Ο κοινός αυτός χώρος ενισχύει όχι μόνο τη συμμετοχή της κοινότητας, αλλά και τη βιοποικιλότητα, συμβάλλοντας παράλληλα στην ανθεκτικότητα απέναντι στην κλιματική αλλαγή. Η υποδομή της γειτονιάς περιλαμβάνει επίσης ένα κεντρικό σύστημα "wadi" για τη βιώσιμη διαχείριση των όμβριων υδάτων, αναδεικνύοντας ακόμη περισσότερο τη δέσμευσή της στην περιβαλλοντική υπευθυνότητα. Επιπλέον, το Ecowijk Mandora λειτουργεί ως "ζωντανό εργαστήριο" καινοτόμων ενεργειακών λύσεων, συμμετέχοντας σε προγράμματα όπως το GO-e, το οποίο εξετάζει ευέλικτες ενεργειακές υπηρεσίες για καταναλωτές και παρόχους.
Μέσα από αυτή τη ολιστική προσέγγιση στη βιωσιμότητα —που περιλαμβάνει την ενεργειακή αποδοτικότητα, τη συμμετοχή των πολιτών και τον οικολογικό σχεδιασμό— το Ecowijk Mandora αποτελεί πρότυπο γειτονιάς του μέλλοντος.
📚 Έμπνευση για το Μέλλον
Η ιστορία της Mandora καταγράφεται στο βιβλίο "Mandora, από το όραμα στην οικογειτονιά", προσφέροντας πολύτιμες γνώσεις για όσους ενδιαφέρονται να δημιουργήσουν παρόμοιες κοινότητες.
Η Ecowijk Mandora αποδεικνύει ότι η βιώσιμη ζωή είναι εφικτή
όταν υπάρχει συλλογικό όραμα, συνεργασία και σεβασμός προς το περιβάλλον. Είναι
ένα ζωντανό παράδειγμα για το πώς μπορούμε να χτίσουμε κοινότητες που ευημερούν
τόσο κοινωνικά όσο και οικολογικά.
